نویسنده

• شهلا شکیبایی فر

مربی گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه پیام نور، زاهدان، ایران

چکیده

هدف: از آنجا که مقاله حاضر در چارچوب نظریه پنج‌گانه بارت و با تکیه بر تحلیل سطوح و لایه‌های متعدد رمزگانی به نقد روانشناختی داستان قرآنی مریم می‌پردازد. لذا هدف از انجام این مقاله تبیین ابعاد گوناگون نظام ارتباطی و معنایی نشانه‌ها در  قصه یاد شده‌است.
 
روش شناسی: پژوهش حاضر با توجه به ماهیت موضوع و اهداف مورد نظر از نوع توصیفی تحلیلی است. جامعه آماری این پژوهش آیات 16 تا 40 سوره مریم است.
 
یافته ها: یافته‌های پژوهش بیانگر آن است در هریک از آیات می توان این پنج نظام رمزگانی را تبیین نمود : هرمنوتیک که با طرح معماهای گوناگون تحلیل متن را  میسر می‌سازد؛ کنشی، با تعدد پی‌رفت‌های روایی  مرتبط است؛ معنایی، به اکتشاف معانی ضمنی می‌پردازد؛ نمادین، تقابل دوگانه عناصر روایت را بیان می کند و فرهنگی بیانگر ایدئولوژی حاکم بر داستان است. علاوه بر این دو رمزگان هرمنوتیک و کنشی سبب پیشبرد فرم روایی و سه رمزگان معنایی، نمادین و فرهنگی استخراج لایه‌های باطنی متن را میسر می نمایند.
 
نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد که رویکرد بارت، کثرت دلالی داستان را در موقعیت‌های متفاوت پاسخ  می‌دهد.  بر اساس این نظریه، قصه مذکور، شبکه‌ای باز از لایه‌های گوناگون معنایی است  و هریک از این لایه‌ها  به طور ضمنی تصویرگر حالات روانی اشخاص داستان می باشد. 

کلیدواژه‌ها

• نقد روانشناختی
• نشانه‌شناسی لایه‌ای
• رمزگان
• بارت
• قرآن
• داستان مریم(س)

عنوان مقاله [English]

Psychological criticism of the life style of Hazrat Maryam (pbuh) "with an approach to Roland Barthes's fivefold theory"