حمیرا محرابی؛ امیرحسین محمودی؛ علیرضا عراقیه
چکیده
هدف: رهبری خلاق نقش مهمی در بهبود و ارتقای جایگاه سازمان و ایجاد مزیت رقابتی دارد. در نتیجه، پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی رهبری خلاق در آموزش عالی انجام شد.روش‌شناسی: این مطالعه از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه اجرا، توصیفی از نوع کیفی بود. جامعه پژوهش صاحب‌نظران و خبرگان رهبری خلاق در آموزش عالی دانشگاه آزاد اسلامی بودند که طبق اصل ...
بیشتر
هدف: رهبری خلاق نقش مهمی در بهبود و ارتقای جایگاه سازمان و ایجاد مزیت رقابتی دارد. در نتیجه، پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی رهبری خلاق در آموزش عالی انجام شد.روش‌شناسی: این مطالعه از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه اجرا، توصیفی از نوع کیفی بود. جامعه پژوهش صاحب‌نظران و خبرگان رهبری خلاق در آموزش عالی دانشگاه آزاد اسلامی بودند که طبق اصل اشباع نظری تعداد 12 نفر از آنها با روش‌های نمونه‌گیری دردسترس و گلوله‌برفی به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با خبرگان بود که روایی آن با روش‌های مثلث‌سازی و روایی صوری تایید و پایایی آنها با روش ضریب توافق بین دو کدگذار 85/0 محاسبه شد. داده‌های حاصل از اجرای مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی بر اساس نظریه داده‌بنیاد در نرم‌افزار MAXQDA تحلیل شدند.یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که برای الگوی رهبری خلاق در آموزش عالی بر اساس نظریه داده‌بنیاد 29 مولفه در 16 بعد شناسایی شد؛ به‌طوری که در مقوله شرایط علّی 4 مولفه در 2 بعد الزامات مدیریت دانشگاهی و فرهنگ‌سازی (به‌ترتیب هر کدام با 2 مولفه نوآوری سازمانی، دانش‌افزایی، مدیریت مشارکتی و جو اخلاقی)، در مقوله شرایط زمینه‌ای 2 مولفه در 2 بعد بلوغ مدیریتی و نظام پرورش خلاقیت (به‌ترتیب هر کدام با 1 مولفه ارزیابی و اعمال سیاست‌هایی برای رهبری خلاق و نگرش راهبردی و گسترش روابط بین‌فردی و دانشگاهی)، در مقوله شرایط مداخله‌گر 2 مولفه در 1 بعد واکنش مناسب به نیازهای داخلی و خارجی و اصلاح ساختار (با 2 مولفه هنرمندی اجتماعی و توسعه زیرساخت‌ها و توجه به منابع اقتصادی)، در مقوله پدیده محوری 14 مولفه در 7 بعد رهبری کارآفرین، رهبری تحول‌آفرین، رهبری اثربخش، رهبری هوشمند، هوش سازمانی، رهبری آموزشی و هوش هیجانی (به‌ترتیب هر کدام با 2 مولفه کارآفرینی، توسعه استراتژی‌ها، مشارکت، اعتماد شناختی و عاطفی، بینش و بصیرت، نوآوری فرهنگی، تفکر استراتژیک و هدف‌گذاری مشترک، بکارگیری تکنولوژی‌های نوین و بکارگیری مدیران شایسته و توانمند، آگاهی‌بخشی، انگیزش و تغییر نگرش، خودانگیزی و خودمدیریتی)، در راهبردها 4 مولفه در 2 بعد توجه به شرایط و ملزومات و خودآگاهی و مسئولیت‌پذیری (به‌ترتیب هر کدام با 2 مولفه سیاست‌گذاری منعطف و خلاق و بکارگیری روش‌های نوین مدیریتی، خودمدیریتی و داشتن برنامه مشخص برای عملی‌کردن رهبری خلاق) و در پیامدها 3 مولفه در 2 بعد الزامات درون و برون سازمانی و توسعه اجتماعی (بعد اول با 2 مولفه توسعه شایستگی فردی و توسعه و بالندگی دانشگاه و بعد دوم با 1 مولفه شکل‌گیری منش اجتماعی و پاسدار توسعه و تحول) وجود داشت. با توجه به ابعاد شناسایی‌شده در پژوهش حاضر، الگوی رهبری خلاق در آموزش عالی بر اساس نظریه داده‌بنیاد ترسیم شد.بحث و نتیجه‌گیری: با توجه به ابعاد و مولفه‌های شناسایی‌شده برای رهبری خلاق در آموزش عالی، برنامه‌ریزی برای تحقق رهبری خلاق در نظام آموزش عالی ضروری است.
